Jak odróżnić asertywność od agresji i/lub uległości, jak odnosić się do innych ludzi, respektując ich prawa i jednocześnie chroniąc swoje?

Naucz się odróżniać asertywność od agresji. Asertywność nie jest „grzecznym chamstwem” jak uważają niektórzy. Jest umiejętnością (a więc można się jej nauczyć) otwartego wyrażania emocji, uczuć i przekonań przy jednoczesnym poszanowaniu uczuć, emocji i poglądów innych osób. W sytuacjach trudnych, konfliktowych asertywność pomaga zachować swoje granice, nie rezygnować z wyznawanych wartości i zachować godność. To mówienie „nie” bez lęku, złości czy wyrzutów sumienia. Postępowanie agresywne zaś wynika z nieszanowania cudzych granic i forsowania swoich praw – to nierespektowanie wyznawanych przez innych wartości czy poglądów, narzucanie swoich zasad innym. W zachowaniach agresywnych zawsze ktoś jest wygrany, a ktoś przegrany. W asertywnych – oba stanowiska są uszanowane.

Nie lekceważ także swoich praw. Jeśli Ty sama nie będziesz szanować swoich praw (np. prawa do odpoczynku, prawa do ciszy nocnej, do wypłaty na czas, do złego samopoczucia, do spędzania wolnego czasu tak, jak lubisz itd.) trudno Ci będzie wymagać, by respektowali je inni. Ty pierwsza musisz poznać i wyznaczyć swoje granice, mieć do siebie szacunek, wierzyć w siebie i nie za dużo od siebie wymagać. Duże znaczenie w asertywności ma właściwe poczucie własnej wartości. Można je podnieść zmieniając myślenie o sobie na bardziej adekwatne oraz stosując zasady asertywności.

Nie mów tak, gdy myślisz nie. Nie zgadzaj się na robienie rzeczy, których nie lubisz albo przez które sama musisz z czegoś zrezygnować. Można koleżance popilnować pilnie dzieci albo zastąpić kogoś, bo mu coś wypadło, ale jeśli się to powtarza, a Ty nie masz na to ochoty, odpowiedz po prostu „Nie mogę tego zrobić, mam już inne plany”. I nie musisz za to przepraszać ani się tłumaczyć!

Naucz się mówić:

• Nie – asertywna odmowa; czytelna, uczciwa informacja o tym, jak zamierzamy postąpić, która nie zawiera pretensji ani usprawiedliwiania: „Nie,  nie mogę zająć się zakupami dla Ciebie, ponieważ mam już zaplanowane inne zajęcia [albo: ponieważ tego nie lubię, ponieważ nie mam na to ochoty”]
• To mi przeszkadza – stawianie granic z poszanowaniem praw innych: „Przeszkadza mi, gdy tak głośno słuchasz muzyki. Czy mógłbyś włożyć słuchawki? Ty będziesz mógł słuchać tak, jak lubisz, a ja w spokoju dokończę czytać książkę”.
• Nie lubię, gdy – obrona swoich praw: „Nie lubię, gdy popędzasz mnie w sklepie. Mam prawo zastanowić się, który zakup będzie dla mnie lepszy. Czy mógłbyś dać mi więcej czasu? Nie będę wtedy musiała oddawać nietrafionych zakupów”.
• Proszę o jasne informacje – masz prawo do wszystkich informacji, które Ciebie dotyczą – np. informacji od lekarza o postępach w leczeniu; przeczytania w spokoju umowy, którą dają Ci do podpisania urzędnicy; wypytania o wszelkie konsekwencje i ryzyka wynikające z podpisania umowy kredytowej, informacji o pracy urzędów i trybie załatwiania spraw itd.

Wyrażaj i przyjmuj uczucia zarówno pozytywne, jak i negatywne. Daj sobie i innym prawo do wyrażania uczuć. Nie bagatelizuj ich, nie osłabiaj, nie zaprzeczaj im. Na komplementy reaguj z wdzięcznością. Gdy usłyszysz: „Ładnie dziś wyglądasz” po prostu podziękuj. Sama też miło odnoś się do innych. Jeśli usłyszysz od kogoś coś przykrego, nie rewanżuj się równie niemiłym  stwierdzeniem, tylko postaw granicę, mówiąc np. „Masz prawo tak uważać, ja mam inne zdanie na ten temat” albo „Przykro mi, że tak myślisz, ja myślę inaczej”.

Pogódź się z myślą, że nie zadowolisz wszystkich. Czasem także samej siebie. Zaakceptuj to, kim jesteś i że nie musisz spełniać niczyich oczekiwań; żyj w zgodzie z sobą, tak jak lubisz, starając się nikogo nie ranić.  Pamiętaj o swoich prawach.

KORZYŚCI Z ASERTYWNOŚCI:

• Ustanawiasz granice, potrafisz ich bronić i respektujesz granice innych
• Dobrze czujesz się ze sobą i z innymi
• Potrafisz wyrażać negatywne ale i pozytywne emocje
• Kierujesz swoim życiem zgodnie ze swoim interesem, jednocześnie nie krzywdząc innych.

Renata Mazurowska